جمعیّت آماری و نمـونه آماری

جمعیّت آماری

جمعیّت (جامعه) آماری پژوهش، موارد و یا کسانی هستند که :
الف) قصد داریم درباره آنان اطلاعاتی برای پژوهش گردآوری کنیم و از بین آنان نمونه پژوهش را انتخاب کنیم.
ب) ناچاریم برای کسب شناخت از جامعه به نظرات آنان (در مورد افراد) ویا ویژگی­های آنان (در مورد اشیا و مکان­ها و ...) توجه نماییم.
در مجموع در مورد تعریف جمعیّت آماری می­توان گفت که جمعیّت آماری عبارت است از گروهی از افراد یا اشیاء (آزمودنی­ ها) که در خصوصیات یا ویژگی­های مورد پژوهش مشترک می­ باشند و با هدف و موضوع پژوهش ارتباط دارند. جمعیّت آماری را با N نشان می­دهند.

به عنوان مثال زمانی که قصد داریم در زمینه رضایت شغلی معلمان پژوهش کنیم، جمعیّت پژوهش ما معلمان هستند و برای گردآوری اطلاعات باید به معلمان مراجعه کنیم و نمونه خود را از میان معلمان انتخاب کنیم. اما هنگامی که می­خواهیم از تأثیر سابقه خدمتی معلم در نحوه برخورد معلم با دانش ­آموز پژوهش کنیم این کار را با استفاده از یک پرسشنامه انجام می­دهیم. پژوهش بر روی معلمان است ولی باید برای سنجش نحوه برخورد معلم با دانش ­آموزان، به نظرات دانش­ آموزان مراجعه کنیم. در چنین حالتی ابتدا باید معلمان را از نظر سابقه خدمت به گروه­های مختلف تقسیم کنیم، سپس از میان معلمان در هر گروه تعدادی را انتخاب کرده و به دانش ­آموزان آن معلم مراجعه کنیم. در این صورت معلمان و دانش­ آموزان هر دو نمونه پژوهش هستند و انتخاب دانش آموز تابعی از انتخاب معلم می­باشد و جمعیّت پژوهش شامل هر دو گروه معلمان و دانش­آموزان است.
همچنین هنگامی می­خواهیم درباره میزان محبوبیت معلمان در نزد دانش­ آموزان به پژوهش بپردازیم، با این که پژوهش درباره معلمان است ولی جمعیّت و نمونه دقیق دانش ­آموزان هستند، زیرا داده ­ها نظرات دانش آموزان است.

 

نمونه آماری

نمونه، عضوی از جمعیّت آماری است که ویژگی­های غالب اعضاء جمعیّت آماری را داراست و در واقع معرّف جمعیّت و یا مجموعه آزمودنی­ ها می­باشد و نتایج حاصل از مطالعه آن، قابل تعمیم به کل جمعیّت است. نمونه آماری را با n نشان می دهند.
تمام اعضای گروه، جمعیّت خوانده می­شود. نمونه حاصل گردآوری اطلاعات فقط درباره تعدادی از اعضای جمعیّت است. نمونه می­تواند با درجات مختلفی از دقت بازتاب جمعیّتی باشد که ازآن برگرفته شده است. نمونه­ ای که دقیقا بازتاب جمعیّت خود باشد نمونه معرّف خوانده می­شود.
همچنین تفاوت سرشماری و نمونه­گیری این است که سرشماری حاصل کسب اطلاعات از همه اعضای گروه است ولی در نمونه­ گیری ما فقط درباره­ تعدادی از جمعیّت به گردآوری اطلاعات می­پردازیم.

به عنوان مثال اگر قصد داشته باشیم میزان رضایت شغلی معلمان استان تهران را به دست بیاوریم، در این صورت جمعیّت آماری شامل تمامی معلمان استان می­شود و از آن جا که از نظر زمانی و مالی امکان مطالعه تمامی معلمان را نداریم تعداد 300 نفر از معلمان را به عنوان نمونه آماری انتخاب کرده و پژوهش را روی این 300 نفر انجام می دهیم. اگر فرض کنیم کل معلمان تهران 50000 نفر باشند، این 50000 نفر جمعیت آماری می­شوند و 300 نفری که به تصادف از بین جمعیت آماری انتخاب می­شوند، نمونه آماری هستند.
اما چرا خصوصیات جمعیّت آماری را از روی نمونه برآورد می­کنیم و پژوهش خود را بر روی جمعیّت آماری اجرا نمی­ کنیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اجرای پژوهش بر روی جمعیّت آماری از نظر مالی پرهزینه بوده، زمان­بر بوده و همچنین گاهی دسترسی به کل جمعیّت آماری ممکن نبوده و نمی­توان پژوهش را بر روی تمامی اعضای جمعیّت اجرا کرد.


>>> کپی برداری تنها با ذکر منبع مجاز است.
منبع: کتاب «راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS؛ نویسنده: رامین کریمی»

دانلود فایل PDF متن بالا